Cómo llegar a Santiago de Compostela.

Muchos son los que nos preguntáis cómo empezar el Camino de Santiago y desde dónde hacerlo. Todo depende de varios factores, pero el primero es saber qué Camino vais a realizar. Por lo tanto, y dependiendo del camino que vayáis a realizar, existen varias opciones para llegar a Santiago de Compostela.

A continuación os iremos puntualizando cuáles son las más habituales para ello.

Si elegís hacer el Camino Francés tenéis 4 opciones diferentes.

La primera de ellas sería salir desde Saint Jean Pied de Port.

Saint Jean Pied de Port es un municipio del País Vasco francés desde donde muchos peregrinos comienzan el Camino de Santiago. Lo hacen así porque se trata de una localidad francesa antes de comenzar en España, y de esta forma, tenemos asegurado el recorrer todo el territorio nacional.

El comienzo es algo duro, ya que la primera etapa consiste en atravesar los Pirineos, pero desde luego merece la pena el esfuerzo que supone.

Para llegar hasta Saint Jean Pied de Port lo podemos hacer desde Pamplona o desde Francia.

Desde Pamplona podemos ir en autobús, cuyo coste aproximado es de 15-20€, y opera entre Junio y Septiembre, o en taxi, cuyo coste oscila entre los 90 y los 120 € dependiendo del servicio si es diario o festivo.

También podemos llegar a Saint Jean Pied de Port por Francia desde Irún, existen combinaciones de trenes de unas 2 horas de duración. Más información en www.sncf.fr.

Otra opción es hacerlo desde Roncesvalles.

La situación geográfica de Roncesvalles le sitúa en un punto estratégico, de hecho es el lugar más mítico para comenzar el Camino de Santiago Francés. Casi todo el mundo sales desde allí.

Para llegar a Roncesvalles lo podemos hacer en autobús desde Pamplona, que tardará 1 hora en llegar.  Más información en http://www.autocaresartieda.com.

También lo podremos hacer pidiendo un taxi desde Pamplona, que nos costará entre 50€ y 70 € dependiendo de donde se tome y si es diario o festivo.

Desde O-Cebreiro

O Cebreiro es la primera localidad gallega por la que transcurre el Camino Francés. Se encuentra a unos 158 kms aproximadamente de Santiago de Compostela, situada en la Nacional VI.

Desde Ponferrada, podemos ir en autobús hasta Pedrafita do Cebreiro. (De lunes a sábados). Información en www.gonzalezdelariva.es.

También existen autobuses que salen desde Lugo (de lunes a viernes). Más información en www.alsa.es y www.monbus.es.

Desde Pedrafita a O Cebreiro (4,5 kms) podremos ir caminando o pedir un taxi.

Y, por último, desde Sarria:

Sarriá se encuentra a unos 113 kms de Santiago de Compostela. Es el punto mínimo que hay que recorrer si lo hacemos caminando, para obtener la Compostela. Serán necesarias 4 ó 5 etapas para realizar el Camino desde este punto. Es el lugar donde mayor número de peregrinos comienzan la ruta.

Otros puntos desde donde partir son:

Para el Camino del Norte:

– Desde Hondarribia (32 Etapas). Más información www.hondarribia.org.

– Desde Gijón (13 Etapas). Más información www.gijon.es.

– Desde Ribadeo (7 Etapas). Más información www.ribadeo.org.

– Desde Baamonde (3 Etapas).

Para el Camino Aragonés:

– Desde Somport (36 Etapas). Para llegar a Somport lo haremos desde Jaca. Más información en www.jaca.es.

La Vía de la Plata:

– Desde Sevilla (36 Etapas). Más información en www.visitasevilla.es.

– Desde Mérida (28 Etapas). Más información en www.merida.es.

– Desde Zamora (16 Etapas). Más información en www.zamora.es.

Información www.rutadelaplata.com

El Camino Primitivo:

– Desde Oviedo (11 etapas). Más información www.oviedo.es.

– Desde Lugo (3 etapas). Más información www.lugo.es.

El Camino Portugués:

– Desde Lisboa (24 etapas). Más información en www.visitlisboa.com.

– Desde Oporto (10 etapas). Más información en www.portoturismo.pt.

– Desde Tui (5 etapas). Más información en www.concellotui.org

Desde cualquier manera, siempre planifica tu ruta antes de proceder a realizar el Camino. Recuerda tener en cuenta los kilómetros a realizar en cada etapa, las horas de salida y de llegada aproximadas, cómo será el camino que nos vamos a encontrar, si va a haber a lo largo de la etapa alguna zona de avituallamiento y todos aquellos puntos que creamos que necesitemos saber para estar preparados ante cualquier incidencia que nos encontremos.

El Camino Primitivo/The Original Way

El Camino Primitivo es uno de los más antiguos, bellos, duros, impresionantes y escabrosos de todos los que recorren el Camino de Santiago. Su recorrido merece la pena sólo por comprobar que aún conserva todo el encanto de sus orígenes en el que podemos comprobar existen rincones entrañables como Salas, Tineo… que la hacen una de las rutas más interesantes.

The Original Way is one of the oldest, most beautiful, hardest, more impressive and rougher of all the Ways of St. James. Its itinerary is worth it even if it is just to check it still preserves the charm of its origins, finding many lovely places such as Salas, Tineo…, which turn it into one of the most interesting routes to walk.

Camino Primitivo

Camino Primitivo

Historia/History

Fue Alfonso II el Casto, rey asturiano, el primer peregrino conocido de la historia, que tras conocer la noticia del hallazgo del cuerpo del apóstol Santiago recorrió los kilómetros que les separaban y mandó construir una basílica para darle culto. Miles de peregrinos recorrerían entonces sus caminos para ir a rendir culto al que más tarde se convirtió en su patrón.

Alfonso II the Chaste, King of Asturias, was the first pilgrim known in history, who after having notice of the discovery of the Apostle’s body, walked the kilometers that separated them and ordered to build a Basilica to worship him. Thousands of pilgrims walked these routes then to worship the man who later became their Patron Saint.

Alfonso II el Casto

Alfonso II el Casto

Durante años fue la ruta predominante y, es que, Oviedo fue capital del Reino hasta el siglo X que pasó a León. Esto mermaría la afluencia de peregrinos que elegían ir por el Camino Francés hasta el día de hoy, en el que ha conseguido el prestigio que se merecía.

Over the years this was the main route, since Oviedo was the capital of the reign until León took that honor later. This made the number of pilgrims decrease, as they started to choose the French Way; but nowadays, the Primitive Way is making a comeback.

Aunque, según reza una canción francesa: quién a Santiago de Compostela va en peregrinación y no visita la Catedral de Oviedo, dedicada al Salvador, «visita al Siervo y olvida al Señor”. Por ello, muchos son los peregrinos que se desvían en León para hacer el llamado Camino de Santiago Real hacia el Apóstol.

There is a French song that says: “those who go to Santiago de Compostela as pilgrims and do not visit Oviedo Cathedral, dedicated to the Saviour, visit the Servant and not the Lord”. For that reason, there are many pilgrim who take a detour in León to do the so called Royal Way.

Catedral de San Salvador en Oviedo

Catedral de San Salvador en Oviedo

Ruta del Camino Primitivo/Original Way Itinerary

Ruta del Camino Primitivo

Ruta del Camino Primitivo

Se puede ir por Asturias o por Galicia.

You can start from Asturias or from Galicia.

Si elegimos comenzar por Asturias nos esperan 314 kilómetros de bellos e intrincados caminos recorriendo las siguientes etapas:

If you choose to do it from Asturias, you will face 314 km full of beautiful and intricate paths, walking these stages:

Primera Etapa de Oviedo a San Juan de Villapañada pasando por San Lázaro de Paniceres, Lloriana, Excamplero, Premoño, Peñaflor y Grado.

         First Stage from Oviedo to San Juan de Villapañada, passing by San Lázaro de Paniceres, Lloriana, Excamplero, Premoño, Peñaflor and Grado.

San Lázaro de Paniceres

San Lázaro de Paniceres

Segunda Etapa de San Juan de Villapañada a Salas pasando por Cabruñana, Santa Eulalia de Dóriga, Cornellana, Quintana (Salas) y Casazorrina.

Second Stage from San Juan de Villapañada to Salas, passing by Cabruñana, Santa Eulalia de Dóriga, Cornellana, Quintana (Salas) and Casazorrina.

Monaterio de Cornellana

Monaterio de Cornellana

Tercera Etapa de Salas a Tineo pasando por Bodenaya, La Espina, La Pereda, El Pedregal y El Crucero.

Third Stage from Salas to Tineo passing by Bodenaya, La Espina, La Pereda, El            Pedregal and El Crucero.

Tineo

Tineo

Cuarta Etapa de Tineo a Pola de Allande pasando por Villaluz, Campiello, Borres, La Mortera y Porciles.

Forth Stage from Tineo to Pola de Allande passing by Villaluz, Campiello, Borres, La Mortera and Porciles.

Campiello

Campiello

Quinta Etapa de Pola de Allande a La Mesa pasando por Peñaseita, Montefurado (Allande), Lago (Allande) y Berducedo.

Fifth Stage from Pola de Allande to La Mesa passing by Peñaseita, Montefurado           (Allande), Lago (Allande) and Berducedo.

Montefurado

Montefurado

Sexta Etapa de La Mesa a Grandas de Salime.

Sixth Stage from La Mesa to Grandas de Salime.

Grandas de Salime

Grandas de Salime

Séptima Etapa de Grandas de Salime a A Fonsagrada pasando por Cereijeira, Castro, Peñafuente, El Acebo, Fonfría, Barbeitos, Paradanova, A   Fonsagrada y Padrón.

Seventh Stage from Grandas de Salime to A Fonsagrada passing by Cereijeira, Castro, Peñafuente, El Acebo, Fonfría, Barbeitos, Paradanova, A    Fonsagrada and Padrón.

Padrón

Padrón

A continuación cogeríamos la ruta de Galicia realizando las siguientes etapas:

Next, you will start the part belonging to Galicia, following the next stages:

Octava Etapa de A Fonsagrada a O Cádavo pasando por Padrón, Vilardongo, Montouto, Paradavella, A Lastra y Fontaneira.

Eighth Stage from A Fonsagrada to O Cádavo passing by Padrón, Vilardongo, Montouto, Paradavella, A Lastra and Fontaneira.

Paradavella

Paradavella

Novena Etapa de O Cádavo a Lugo pasando por Vilabade, Castroverde, Souto de Torres, Vilar de Cas, Gondar y As Casas da Viña.

Ninth Stage from O Cádavo to Lugo passing by Vilabade, Castroverde, Souto de          Torres, Vilar de Cas, Gondar and As Casas da Viña.

Souto de Torres

Souto de Torres

Décima Etapa de Lugo a San Román de Retorta pasando por Seoane y San Vicente do Burgo.

Tenth Stage from Lugo to San Román de Retorta passing by Seoane and San     Vicente do Burgo.

Seoane

Seoane

Onceava Etapa de San Román de Retorta a Melide pasando por Ferreira, As Seixas, Casacamiño, Vilouriz y Vilamor.

Eleventh Stage from San Román de Retorta to Melide passing by Ferreira, As    Seixas, Casacamiño, Vilouriz and Vilamor.

Vilouriz

Vilouriz

A partir de Melide, el Camino Primitivo enlaza hasta el final con el Camino Francés.

From Melide, the Original Way connects with the French Way.

Patrimonio

Durante todo el recorrido podremos disfrutar de un entorno natural impresionante empezando con el Desfiladero de Peñaflor en Grado, el Salto de Salime, el Monumento Natural que es todo el concejo de Allande, los robles milenarios que nos acompañan durante el camino o las numerosas poblaciones celtas testigos del paso de los tiempos.

Along this itinerary, you will be able to enjoy impressive natural surroundings such as Peñaflor Gorge (Grado), Salime Waterfall, Allande Council, the thousand-year oaks and the many Celtic villages, witnesses of the passing of time.

Imprescindible es visitar la arquitectura civil y religiosa de la zona con monumentos como la Catedral Santa María en Lugo, el Monasterio de San Salvador en Cornellana, la Catedral de San Salvador en Oviedo, la Colegiata de Santa María la Mayor en Salas, la Capilla de San Pascual en La Mortera, el Palacio de Miranda-Valdecarzana de Grado, las ruinas del Palacio de los Maldonado en La Mortera, el Acueducto de los Pilares en Oviedo, la antigua Prisión Provincial de Asturias o el recinto amurallado de Lugo.

It is essential to visit the civil and religious architecture of this area, with monuments such as Santa María Cathedral (Lugo), San Salvador Monastery (Cornellana) San Salvador Cathedral (Oviedo), Santa María la Mayor Collegiate Church (Salas), San Pascual Chapel (La Mortera), Miranda-Valdecarnaza Palace (Grado), the ruins of Maldonado Palace (La Mortera), Los Pilares Aqueduct (Oviedo), the old Asturias Prison or the Lugo Old Town and Wall.

Recinto amurallado de Lugo

Recinto amurallado de Lugo

Colegiata de Santa María la Mayor en Salas

Colegiata de Santa María la Mayor en Salas

Y si hay tiempo y ganas también se debería dedicar algo de tiempo a visitar el Museo Arqueológico de Asturias, el Museo Diocesano de Oviedo, el Museo de Arte Sacro en Tineo o el Teatro Campoamor en Oviedo.

And, if you have enough time, you should also visit the Archeological Museum of Asturias, the Diocesan Museum in Oviedo, the Sacred Art Museum in Tineo, and Campoamor Theatre in Oviedo.

Museo Arqueológico de Asturias

Museo Arqueológico de Asturias

Teatro Campoamor de Oviedo

Teatro Campoamor de Oviedo

Desde luego un Camino lleno de sorpresas en todos los sentidos que los amantes del Camino de Santiago deberían recorrer una vez en la vida.

It is truly a journey full of surprises that every fan of the Way of St. James should be walking at least once.

Caminos hacia Santiago de Compostela/The ways to Santiago de Compostela

Rutas del Camino de Santiago/

The ways to santiago de compostela

Como la mayoría de la gente sabemos, el Camino de Santiago se ramifica en varias rutas dependiendo de nuestro punto de origen y recorriendo la casi totalidad de nuestra Península de sur a norte y de este a oeste.

As many people know, the Way of St. James branches out in many different routes depending on your starting point, going through almost the whole Peninsula.

Muchas son las rutas que existen y elegir la más adecuada para nosotros es una de las primeras decisiones que debemos de estudiar antes de empezar a preparar nuestro peregrinaje.

There are many routes available and choosing the most suitable for you is the first task we need to accomplish before starting the preparations for the journey.

En concreto, 16 son las rutas y caminos entre los que podemos elegir para nuestro peregrinaje personal. 16 increíbles caminos que nos mostrarán que el carácter de nuestra tierra y nuestras gentes es único y que nos harán disfrutar de cada centímetro del viaje.

Specifically, there are 16 routes to choose your personal pilgrimage. 16 incredible ways that will show you the unique character of our land and people, and will make you enjoy every step on this journey.

Rutas del Camino de Santiago

Rutas del Camino de Santiago

Los caminos de peregrinaje a Santiago son: Camino a Finisterre, Camino Primitivo, Camino Aragonés, Camino Mozárabe, Camino de Le Puy, Camino de Levante, Camino de Madrid, Camino Vasco Interior, Camino del Norte, Camino del Salvador, Camino Francés, Camino Inglés, Camino Portugués, Camino Sanabrés, Camino Vía de la Plata y Ruta de la Lana.

The pilgrimage ways to Santiago are: the Finisterre Way, the Original Way, the Aragonese Way, the Mozarab Way, Le Puy Way, the Levante Way, the Madrid Way, the Interior Basque Way, the Northern Way, the Salvador Way, the French Way, the English Way, the Portuguese Way, the Sanabria Way, the Silver Route and the Wool Route.

Cada uno de ellos recorre distintas localidades a lo largo de kilómetros de camino y nos adentra en la cultura propia del lugar haciéndonos partícipes de todo lo que le rodea. Nuestra labor será intentar desentrañarlos para que os hagáis una idea de lo que os vais a ir encontrado en vuestro viaje.

Each one of these routes goes through different towns along many km and gets you into the traditional culture of each place, making you participant of everything around you. Our task will be trying to unravel all this information so you can have an idea of what you are going to find during your journey.

Los más conocidos y transitados / The most well-known and beaten tracks

A lo largo de diferentes post os hablaremos de cada uno de ellos con más detalle. Baste con decir, por ahora, que el camino más transitado es el Camino Francés, de increíble riqueza artística y cultural y con una gran calidad paisajística, cada año es recorrida por millones de peregrinos por lo que las infraestructuras con las que cuenta, quizás, sean las de mejor calidad de todos los caminos. Normalmente, se comienza en Roncesvalles y se pasa por Logroño, Burgos, León y Galicia. A lo largo de su recorrido van uniéndose peregrinos de otras rutas, ya que se trata de una ruta de confluencia de todas las que hay.

Through different posts we will write about each way in more detail. First, you should know the most beaten track is the French Way, which has an amazing artistic and cultural wealth and a great landscape quality; every year, millions of pilgrims walk this route, therefore this may be the way with the best quality infrastructures. People usually start from Roncesvalles, passing by Logroño, Burgos, León and Galicia. Along the way, they come together with other pilgrims from other routes, since it is a convergence track for all the other ways.

Ruta del Camino Francés

Ruta del Camino Francés

Como su propio nombre indica, el más antiguo de los caminos es el Camino Primitivo, el que Alfonso II el Castro recorrió para visitar la tumba del santo allá por el siglo IX.

As its name indicates, the oldest route existing is the Original Way, which is the one Alfonso II “El Castro” walked to visit the saint’s tomb in the 9th Century.

Ruta del Camino Primitivo

Ruta del Camino Primitivo

Pero ya ahondaremos en cada uno de ellos.

Anyway, we will soon detail every way.

Lo importante ahora es que elijáis la que más os convenga, por cercanía, dificultad, infraestructuras, paisaje… porque, dependiendo del camino, la preparación del viaje es totalmente diferente. Si tenéis dudas, necesitáis consejo o queréis que alguien os planifique el viaje hasta el último detalle, nosotros estaremos encantados de poder hacerlo. Y es que en el Camino de Santiago Reservas lo único que queremos es que disfrutéis de la experiencia al máximo sin tener que preocuparos por otra cosa.

The most important thing now is that you choose the one that suits you the best, because of proximity, difficulty, infrastructures, landscape…, since, depending on the way, the preparation for the journey can be totally different.